İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) davaları, paylı mülkiyet ya da elbirliği mülkiyete tabi taşınır veya taşınmaz mallardaki ortaklık ilişkisini sonlandırıp ferdi mülkiyete geçilmesini sağlayan bir dava türüdür.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) davalarının neticesinde kazanan ya da kaybeden bir taraf olduğundan bahsedilemez. Öyle ki, bu dava sonucunda dava ve davalı için de benzer sonuçlar meydana gelmektedir.
Bu davaların iki aşamadan oluştuğunu söylemek doğru olacaktır. Bu aşamalardan ilkinde ortaklığın ne şekilde giderileceği tespit edilirken; ikinci aşamada ise ortaklık mahkemenin tespit etmiş olduğu yöntem doğrultusunda satışla yahut taksimle giderilecektir.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) davalarında ortaklık iki şekilde giderilebilir:
- Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
- Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davalarında Ortaklığın Giderilmesi
Türk Medeni Kanunu’nun 699. Maddesi’nin 1. Fıkrası:
“Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.” hükmünü amirdir.
Bu doğrultuda belirttiğimiz üzere ortaklığın aynen taksim ya da satış suretiyle iki şekilde giderilebilmesi mümkündür.
- Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
Türk Medeni Kanunu’nun 699. Maddesi’nin 2. Fıkrası:
“Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.” hükmünü amirdir.
Madde hükmünden anlaşılacağı üzere taraflardan birinin taksim yönünde talebi bulunması halinde mahkeme tarafından öncelikle aynen taksimin mümkün olup olmadığı araştırılacak; mümkünse bu yol ile ortaklık giderilecektir.
Şayet aynen taksim mümkünse bölünen parçaların birbirine denk olmaması durumunda eksik kıymette olan paya para eklenerek denkleştirme sağlanacaktır.
Aynen taksimin mümkün olup olmadığı araştırılırken mahkeme tarafından atanacak bilirkişi heyeti tarafından taşınmazlarda büyüklüğü, niteliği pay ve paydaş sayısı gibi hususlar göz önünde bulundurularak bir rapor tesis edilecek ve bu doğrultuda taksimin mümkün olup olmadığı ortaya çıkarılacaktır. Taksimin mümkün olup olmadığı hususunda salt bu keşif yeterli olmayıp tarım arazilerinin durumu ve imar kanununa uygun olup olmayacağı da göz önünde bulundurulacaktır.
- Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
Türk Medeni Kanunu’nun 699. Maddesi’nin 3. Fıkrası:
“Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.” hükmünü amirdir.
Madde hükmünde belirtildiği üzere aynen taksim yönünde bir talebin bulunmaması ya da aynen taksimin mümkün olmaması halinde ortaklık satış yapılarak giderilecektir.
Mahkemenin satışla ortaklığın giderilmesine karar vermesi halinde talep konusu taşınmaz/taşınmazlar üzerinde kıymet takdiri yapacaktır. Satıştan elde edilen bedelin ortak veya paydaşlar arasında ne şekilde paylaştırılacağı hükümde belirtilecektir.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davasının Tarafları Kimler Olabilir?
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) davası paydaşlardan biri, birkaçı veya hepsinin birlikte hareket etmesiyle birlikte açılabilir. Şayet dava tüm paydaşların birlikte hareket etmesi ile açılmamışsa; dava, davacılar dışında kalan tüm paydaşlara karşı açılacaktır. Belirtmek gerekir ki, davada bütün paydaşların davacı ya da davalı olarak yer alması zorunludur. Aksi takdirde taraf teşkili sağlanmayacağından usule aykırılık ortaya çıkacaktır.
Paydaş küçük ise velisinin, vesayet altında ise vasisinin (izin almak şartı ile) de bu davayı açabilecek kişilerden olduğunu belirtmekte fayda vardır.
Davacı Feraget Ederse İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davalarına Devam Edilebilir Mi?
Yargılama devam ederken davacı, davadan feragat etse dahi davalılardan birinin mahkemeye davayı takip edeceğini bildirmesi halinde İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası devam edecektir.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davasında Görev ve Yetki
Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) davalarını görmeye görevli olan mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir.
Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi olacaktır.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davaları Arabuluculuğa Tabi Mi?
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davalarında arabuluculuk 05.04.2023 tarihli 7445 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle zorunlu hale gelmiştir. Ancak İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davalarında arabuluculuğu zorunlu hale getiren bu madde 01.09.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Eş deyişle, 01.09.2023 tarihi itibarıyla İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davalarında arabuluculuk zorunlu olacaktır.
Koruyucu Hukuk olarak alanında uzman Eskişehir Gayrimenkul Avukatı kadromuzla İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) davalarının açılması, takibi ve neticelendirilmesinde müvekkillerimize profesyonel çözümler sunmaktayız. Alanında uzman Eskişehir Gayrimenkul Avukatı ekibimizle İletişim sayfamız üzerinden bilgi almak ve yasal haklarınızı öğrenmek adına iletişime geçebilirsiniz.